5.4.2. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Kazanımlar
F.5.4.2. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Erime ve donma noktası, kaynama noktası
F.5.4.2.1. Yaptığı deneyler sonucunda saf maddelerin erime, donma, kaynama noktalarını belirler.
Erime, donma, kaynama noktalarının ayırt edici özellikler olduğu vurgulanır.
KONU: Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Doğada maddeler saf madde ve karışım olarak bulunur.
Saf madde
İçerisinde tek cins madde bulunur. Su, etilalkol, demir, bakır saf maddedir.
Karışım
İçerisinde birden fazla madde bulunur. Hava, tuzlu su karışımdır.
Maddenin ayırt edici özellikleri
Saf bir maddeyi diğer maddelerden ayıran özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denir.
Erime noktası, donma noktası, kaynama noktası, yoğunluk ayırt edici özelliktir.
Kütle ve hacim ayırt edici özellik değildir.
Erime noktası (Erime sıcaklığı)
Saf bir katı maddenin erimeye başladığı sıcaklığa erime noktası denir. Erime başladığı anda katı maddenin tamamı eriyinceye kadar sıcaklık değişmez.
Katı maddenin fazla ya da az olması erime noktasını değiştirmez sadece erime süresini etkiler.
| Bazı Maddelerin Erime-donma noktası (°C) | |
| Su | 0 °C |
| Etil alkol | -117 °C |
| Alüminyum | 660 °C |
| Demir | 1535 °C |
| Çinko | 420 °C |
| Tungsten | 3442 °C |
| Bakır | 1083 °C |
Donma noktası (Donma sıcaklığı)
Saf bir sıvı madde soğutulduğunda donmaya başladığı sıcaklıktır. Donma sırasında sıcaklık değişmez.
Bir maddenin erime ve donma noktaları eşittir.
Kaynama noktası (Kaynama sıcaklığı)
Saf sıvıların kaynamaya başladığı sıcaklığa, kaynama noktası denir. Saf sıvıların kaynamaya başladığında sıcaklıkları değişmemektedir.
 |
| Kaynama Noktası |
Yukarıdaki grafikte suyun kaymama noktasında sıcaklığın sabit kaldığı görülmektedir.
 |
| Kaynama |
| Bazı maddelerin kaynama noktası (°C) | |
| Su | 100 °C |
| Etil alkol | 78 °C |
| Alüminyum | 2567 °C |
| Demir | 2862 °C |
Not: Bir maddenin sıcaklığı erime noktasından düşük ise katı,
Erime (Donma) ile kaynama noktasında ise sıvı,
Kaynama noktasından fazla ise gaz halindedir.
Örnek Sorular
Soru 1:
Saf bir katı maddenin erimeye başladığı sıcaklığa ........................ denir.
Saf bir sıvının kaynamaya başladığı sıcaklığa ..................... denir.
Saf bir sıvının donmaya başladığı sıcaklığa ..................... denir.
Yukarıdaki boşluklara hangi kavramlar yazılmalıdır?
Soru 2: Donma noktası -117 °C kaynama noktası 78 °C olan alkolün, -10 °C de hangi halde bulunur?
Soru 3: Aşağıdakilerden hangisi maddenin ayırt edici özelliğinden biri değildir?
A) Erime noktası
B) Donma noktası
C) Buharlaşma noktası
D) Kaynama noktası
Soru 4: Aşağıdaki grafikte katı saf bir maddenin ısıtılması ile elde edilen sıcaklık - zaman grafiği verilmiştir.
A) Bu maddenin erime sıcaklığı 20 °C'dir.
B) Kaynama sıcaklığı 80 °C'dir.
C) 10. dakikada madde sıvı haldedir.
D) Madde bir kez hal değiştirmiştir.
Soru 5: Aşağıdakilerden hangisi kaynama noktası için yanlıştır?
A) Madde miktarına bağlı değildir.
B) Maddenin ayırt edici bir özelliğidir.
C) Karışımların kaynama noktaları da sabittir.
D) Kaynama sırasında sıcaklık sabit kalır.
Soru 6: Bir bardak su 100 °C'de kaynamaktadır. Yarım bardak suyun kaynama noktası nedir?
Soru 7: Laboratuarda deney yapan fen bilimleri öğretmeni deney tüplerindeki şeffaf sıvıları öğrencilere göstermiştir. Bu sıvıların aynı olup olmadığını anlamak için ne yapılması gerektiğini sormuştur. Öğrencilerin doğru cevabı ne olabilir?