F.6.7.1. İletken ve Yalıtkan Maddeler Önerilen Süre: 4 ders saati Konu / Kavramlar: İletken maddeler, yalıtkan maddeler, iletken ve yalıtkan maddelerin kullanım alanları F.6.7.1.1. Tasarladığı elektrik devresini kullanarak maddeleri, elektriği iletme durumlarına göre sınıflandırır. F.6.7.1.2. Maddelerin elektriksel iletkenlik ve yalıtkanlık özelliklerinin günlük yaşamda hangi amaçlar için kullanıldığını örneklerle açıklar.
KONU: 6.Sınıf İletken ve Yalıtkan Maddeler
Elektrikli aletlerin çalışması için, elektrik kaynağına ihtiyaç vardır.
Akü, pil, batarya elektrik üretir.
Evimizde kullandığımız elektrik enerjisinin üretildiği yerlere elektrik santrali denir.
Elektrik kablolarla iletilir. Elektriğin iletilmesinde iletken ve yalıtkan maddeler beraber kullanılır. (Kablonun içinde iletken bakır, etrafında yalıtkan plastik vardır.)
Elektrik İletimi
A-İletken ve Yalıtkan maddeler
İletken maddeler
Elektrik enerjisini ileten maddelere iletken madde denir.
Yalıtkan maddeler
Elektrik enerjisini iletmeyen maddelere yalıtkan madde denir.
Genel olarak metaller elektrik iletkenidir.
Petrol ürünleri ise elektrik yalıtkanıdır.
Not: İletkenlik ve yalıtkanlık belirli şartlarda geçerlidir.
Yalıtkan olan maddeler yüksek elektrik enerjisinde (Volt) iletken olabilir.
Örneğin sıvılar yüksek voltajda iletken hale geçer. Bu nedenle elektrikli araçları sıvılardan uzak tutmalıyız.
Gazların İletkenliği
Yıldırım ve şimşek elektrik enerjisidir.
Hava yalıtkan olasına rağmen yıldırım ve şimşek olaylarında olduğu gibi yüksek elektrik enerjisi havanın iletken olmasını sağlamıştır.
Burada iletkenliği sağlayan elektriğin gerilimidir (Volt).
Gerilim arttıkça yalıtkan olan maddeler iletken hale geçer.
Not: Floresan, neon lambalar içinde gaz bulunmaktadır. Buda gazların iletken olabileceğini gösterir.
B- İletken ve Yalıtkan Maddelerin Kullanım Alanları
İletken ve yalıtkan maddelerin kullanım alanları birbirinden farklıdır.
İletken ve yalıtkan maddelerin bir arada kullanıldığı yerler de vardır.
Elektrik kablolarında, elektrik devrelerinde iletken ve yalıtkanların bir arada kullanılır.
Evimizde kullandığımız elektrikli araçlar da elektrik çarpmalarına karşı yalıtkan maddelerle kaplanmıştır. Televizyon, ütü, saç kurutma makinesi gibi elektrikli araçlar yalıtkan maddelerle kaplanmıştır.
C- Elektrik kazaları ve Alınabilecek Tedbirler
Elektik çarpmalarından korunmak için şunlara dikkat edilmelidir.
1. Yıpranmış fiş, kablo ve prizleri kullanmamak.
2. Bir prize birden fazla fiş takmamak.
3. Elektrik prizlerine herhangi cisim sokmamak.
4. Elektrik direklerine tırmanmamak.
5. Banyo gibi ıslak ortamlarda elektrikli araçları kullanmamak.
6. Elektrik kablolarını ısıdan uzak tutmak.
7. Elektrikli araçlarda TSE belgesi bulunmalıdır.
8. Prizlerin üzerine kapak takılmalıdır.
9. Elektrikle çalışan araçlara topraklama hattı konulmalıdır.
Elektrik Çarpması
İnsan zayıf bir iletkendir. 3-5 volt gerilimde elektriği iletmez.
İnsan vücudu 220 voltluk şehir elektriğini iletir, elektrik çarpması gerçekleşir.
Elektrik çarpmalarında şunlara dikkat edilmelidir.