8.2.4. Adaptasyon (Çevreye Uyum)
Kazanımlar
F.8.2.4. Adaptasyon (Çevreye Uyum)
Önerilen Süre: 2 ders saati
Konu / Kavramlar: Adaptasyon, doğal seçilim, varyasyon
F.8.2.4.1. Canlıların yaşadıkları çevreye uyumlarını gözlem yaparak açıklar.
Adaptasyonların kalıtsal olduğu vurgulanır.
Konu: Adaptasyon (Çevreye Uyum)
A- Adaptasyon nedir
Canlıların yaşadığı çevreye kalıtsal uyumuna adaptasyon denir. Adaptasyonla canlı yaşama şansı artar. Adaptasyonda gen yapısı değiştiği için kazanılan özellikler sonraki nesillere aktarılır. Canlılarda meydana gelen adaptasyonlar biyolojik çeşitliliğe katkı sağlamaktadır.Canlılar yaşamını kolaylaştıran çeşitli adaptasyonlar gösterirler.
- Beslenme: Kuşların beslenmek için göç etmesi
- Barınma: Canlıların barınmak için yuva yapmaları
- Üreme: Bitkilerde tohumun çimlenebilmesi için besin depo etmesi, tozlaşmayı sağlamak için bal özü salgılamaları, tohumlarının kalın kabukla sarılmış olması
- Avlanma: Kutup ayılarının avına fark edilmeden yaklaşabilmesi için beyaz olması
- Düşmanlarından korunma: Çekirgenin kuşlardan gizlenebilmesi için yeşil renkte olması
- Bulundukları iklime uyum sağlama: Kutup ayılarının yağ depolaması ve kalın kürkünün olması
B- Adaptasyona örnekler
1. Kutup ayısı
Beyaz renkli olması, geniş ayakları olması, yağ depo etmesi
2. Deve
Uzun kirpikli olması, hörgücünde su tutması, kulağını kıllı olması, geniş ayakları olması
3. Nilüfer
Geniş yaprakları olması, yapraklarında hava boşlukları olması
4. Kaktüs
Diken yaprakları olması, gövdesinde su depo etmesi
5. Ördek ve Kaz
Suda yüzmek için ayaklarının perdeli olması
6. Zebra
Çizgili görünüme sahip olması
7. Penguen
Ayakları perdeli olması, deri altında yağ depolaması
8. Deve kuşu
Bacakları uzun ve kaslı olması
9. Kartal
Ayaklarında sivri pençeleri olması, gagasının sivri olması
10. Köpek balığı
Sırt ve karın bölgelerinin farklı renkte olması (Fark edilmeyi zorlaştırır)
11. Tırpana balığı
Kuyruğunda elektrik üretmesi (Karşı cinsle iletişim kurma, düşmanlarından korunma)
12. Balıklar
Fazla sayıda yumurta ve sperm üretme (Üreme şansını artırır)
13. Kurbağa
Sinekleri yakalayabilmek için dilinin uzun olması
Derilerinin nemli olması
Ayaklarının perdeli olması
Fazla sayıda yumurta üretmeleri (Üreme)
Erkek kurbağaların vıraklayarak dişilerin dikkatini çekmesi (Üreme)
14. Bukalemun
Bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi
15. Yarasa
Karanlıkta avlanmak ve yön bulabilmek için ses dalgalarını kullanması
16. Örümcek
Ağ örebilmesi
17. Fil
Uzun hortumu, büyük kulaklarının olması
18. Palmiye ağaçları
Terlemeyi kolaylaştıran geniş yapraklarının olması
Ayrıca
Kara kaplumbağası ve su kaplumbağası varyasyona örnek verilebilir.
Geniş yaprakları olması, yapraklarında hava boşlukları olması
4. Kaktüs
Diken yaprakları olması, gövdesinde su depo etmesi
5. Ördek ve Kaz
Suda yüzmek için ayaklarının perdeli olması
6. Zebra
Çizgili görünüme sahip olması
7. Penguen
Ayakları perdeli olması, deri altında yağ depolaması
8. Deve kuşu
Bacakları uzun ve kaslı olması
9. Kartal
Ayaklarında sivri pençeleri olması, gagasının sivri olması
10. Köpek balığı
Sırt ve karın bölgelerinin farklı renkte olması (Fark edilmeyi zorlaştırır)
11. Tırpana balığı
Kuyruğunda elektrik üretmesi (Karşı cinsle iletişim kurma, düşmanlarından korunma)
12. Balıklar
Fazla sayıda yumurta ve sperm üretme (Üreme şansını artırır)
13. Kurbağa
Sinekleri yakalayabilmek için dilinin uzun olması
Derilerinin nemli olması
Ayaklarının perdeli olması
Fazla sayıda yumurta üretmeleri (Üreme)
Erkek kurbağaların vıraklayarak dişilerin dikkatini çekmesi (Üreme)
14. Bukalemun
Bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi
15. Yarasa
Karanlıkta avlanmak ve yön bulabilmek için ses dalgalarını kullanması
16. Örümcek
Ağ örebilmesi
17. Fil
Uzun hortumu, büyük kulaklarının olması
18. Palmiye ağaçları
Terlemeyi kolaylaştıran geniş yapraklarının olması
Ayrıca
- Ağaçların yapraklarını dökmesi
- Göçmen kuşların göç etmesi
- Bazı canlıların kış uykusuna yatması
- Çölde yaşayan canlıların uzun kulaklı ve kuyruklu olması
- Soğuk bölgelerde yaşayan canlıların kısa kulaklı olması da adaptasyondur.
Varyasyon (Tür içi çeşitlilik)
Aynı türe ait canlıların farklı ekosistemlerde farklı özellikler kazanmasına varyasyon (tür içi çeşitlilik) denir.Kara kaplumbağası ve su kaplumbağası varyasyona örnek verilebilir.